Pergl

Die Pergl isch in die Sidtiroulr Weinpaugepiate a långs Grischt (Gerüst) aus Hólz, dés als Stitz fir dr Weinréb nótwéndig isch, weil die Réb a Klettrpflånz isch unt nét van alloan steahn kånn. Die Plattlen va dr Réb sein afn Dåch va dr Pergl. Die Lafer (oanjaarige Zweig) wern afn Dråht féschtpuntn. Fir dr Pergl håt man pis in dr zwoatn Hälfte van 20. Jåhrhundrt z. B. larchens unt késchpamens Hólz (Edlkastanie) gnummen. Spétr håt man Sailn aus Petón góssn. Seit uma 1900 isch als Léngsvrpindung Eisndråht vrwéndet gwórtn, drvór sein’s Hólzlåttn (Schtelain) gwésn. Die erschte unt léschte Sail va dr Pergl hoaßt Órtsail (ålthoachtaitsch ort = „äußerstes Ende“). Sie isch dickr wia die oan, weil sie mehr hébm muaß. Die Pergl kånn lei a påår Metr ódr aa ibr 200 Metr lång sein.

Nuie låntwirtschåftliche Methódn vrdréngen die tradizionelle Pergl seitn Énde van 20. Jåhrhundrt. Rébm werdn iaz óft nåch franzésischn Vorpild in senkrechte Spaliere zógn, dé ångéblich a péssre Peliachtung van Lab garantiĕrn. Aa die maschinelle Peårbeitung geaht só schnellr. Fir dr Sórtn Vernátsch isch die Pergl weitrhin a gúate Methóde. Dr Vórtoal va dr Pergl isch, dass die Páurslait pan Årbetn in dr Summrhitz in Schåttn sein.

Pergl kimmp ausn italienischn ódr lateinischn pergola, dés aa in dr daitschn Språch als Frémtwórt pekånnt isch.